W tym roku przypada 50. rocznica wydarzeń Marca 1968 roku. To właśnie im poświęcona jest wystawa w Wypożyczalni Głównej KBP.
Mianem Marca `68 zwykło się nazywać kryzys polityczny obejmujący protesty studenckie oraz rozgrywkę polityczną w kierownictwie PZPR, połączoną z represjami.
Od początków lat 60. XX w. władze państwowo-partyjne zaczęły odchodzić od dość liberalnej polityki kulturalnej. Malał zakres swobód twórczych, pojawiły się konflikty władzy ze środowiskami opiniotwórczymi i Kościołem katolickim. Aspiracje młodego pokolenia nie miały wielkich szans realizacji. W kręgach władzy rosły wpływy działaczy związanych z ministrem spraw wewnętrznych M. Moczarem, tzw. partyzantów. Zmierzali oni do wymiany pokoleniowej w aparacie partyjnym, wojsku, administracji państwowej itp.
Ofensywa „partyzantów’ rozpoczęła się w poł. 1967 r., po zerwaniu przez kraje „demokracji ludowej” stosunków z Izraelem.
Wydarzeniem wyzwalającym kryzys polityczny stało się zdjęcie ze sceny Teatru Narodowego w Warszawie inscenizacji „Dziadów” Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka. Decyzję motywowano antyradzieckimi demonstracjami widowni.
30 stycznia 1968, po ostatnim przedstawieniu, doszło do demonstracji protestacyjnej pod pomnikiem Mickiewicza w Warszawie. Na Uniwersytecie Warszawskim zebrano 3 tys. podpisów pod petycją do Sejmu domagającą się przywrócenia „Dziadów”. Akcję zbierania podpisów zorganizowało środowisko „komandosów”. 29 lutego na nadzwyczajnym walnym zebraniu Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich większość członków krytycznie oceniła politykę kulturalną władz. Od 11 marca rozpoczęły się akcje protestacyjne w większości miast akademickich. Solidaryzowano się ze studentami Warszawy, żądano zaprzestania brutalnych akcji milicji i ukarania winnych, uwolnienia zatrzymanych.
21-23 marca odbył się strajk okupacyjny na Politechnice Warszawskiej i Uniwersytecie Warszawskim. Strajk przerwano, gdy władze zagroziły rozwiązaniem uczelni. Władze usunęły z uniwersytetu kilku profesorów. 28 marca odbył się wiec w obronie zwolnionych pracowników naukowych. Uchwalono „Deklarację Ruchu Studenckiego”.
Postulowano m.in. zniesienie cenzury, przeprowadzenie reformy gospodarczej, powołanie niezależnych związków zawodowych i nowej organizacji młodzieżowej, niezawisłości sądownictwa. W odpowiedzi władze relegowały kilkudziesięciu studentów i rozwiązały sześć kierunków studiów. Działania władz spotkały się z protestami Episkopatu, Koło Poselskie „Znak” złożyło interpelację w sprawie brutalnego traktowania młodzieży. W następstwie wydarzeń marcowych ograniczono autonomię uczelni, wprowadzono punkty za pochodzenie dla kandydatów na studia, awansowali lojalni wobec PZPR pracownicy naukowi.
Ostatnim akordem wydarzeń marcowych były procesy „komandosów”.
Efektem wydarzeń marcowych był proces odchodzenia środowisk inteligenckich od komunizmu i kształtowanie się postaw opozycyjnych.
Wystawę można obejrzeć w Wypożyczalni Głównej KBP. Serdecznie zapraszamy!
Poprawiono: czwartek, 01, marzec 2018 19:29
