Dziewiętnastowieczna ikonografia kościoła farnego w Krośnie - wykład dra Tadeusza Łopatkiewicza

19 czerwca 2013 roku w Saloniku Artystycznym Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej odbył się wykład dra Tadeusza Łopatkiewicza „Dziewiętnastowieczna ikonografia kościoła Świętej Trójcy w Krośnie”. Spotkanie zorganizowane zostało przez Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krośnieńskiej w Krośnie.

Dr Tadeusz Łopatkiewicz swoje wystąpienie rozpoczął od stwierdzenia, że jedynie XIX wiek dostarczył nam wartościowych historycznie rysunków, planów, fotografii i dzieł malarskich, które przedstawiają zarówno wnętrze kościoła farnego, jak i jego bryłę zewnętrzną, wraz z dzwonnicą.

Wśród dziewiętnastowiecznych widoków fary krośnieńskiej, za najstarszy uważa się dzisiaj chromolitografię Józefa Zahradniczka, sporządzoną według rysunku Rudolfa Alta, wydrukowaną przez Alojzego Leykuma w Wiedniu, w latach czterdziestych XIX wieku. Grafika ta przedstawia panoramę Krosna od strony południowo-zachodniej. Bryła kościoła farnego, wraz z dzwonnicą i budynkiem dawnej mansjonarii, stanowi, obok kamienic rynkowych, kolegium jezuickiego i istniejącej jeszcze wówczas franciszkańskiej dzwonnicy, istotny element zabudowy miejskiego wzgórza.

Podczas wykładu dr Łopatkiewicz przedstawił również inne zabytki ikonograficzne. Wspomniał o dziele Żegoty Paulego „Starożytności galicyjskie”, gdzie w rozdziale poświęconym życiu i działalności Stanisława Tarły, biskupa przemyskiego pochowanego w krośnieńskiej farze, umieszczone zostały dwa barwne rysunki. Pierwszy przedstawia fragment zaginionego, najprawdopodobniej w drugiej połowie XIX wieku, epitafium biskupa, drugi - bardzo wiernie odtwarza kamienną płytę grobową Tarły. Tadeusz Łopatkiewicz omówił również austriacką mapę katastralną, wykonaną dla Krosna w 1851 roku, która stanowi dziś cenne źródło informacji topograficznych i precyzyjnie lokalizuje zabytkowy kościół farny pośród pozostałej zabudowy miejskiej - murowanej i drewnianej. Przedstawił też dwa rysunki ilustrujące, charakterystyczną dziś dla Krosna wieżę farną: pierwszy - sporządzony przez architekta Jana Sas Zubrzyckiego, na podstawie fotografii z 1860 roku, drugi - wykonany przez Władysława Maślakiewicza w 1890 roku.

Tadeusz Łopatkiewicz mówił również o projektach Tadeusza Stryjeńskiego, architekta i konserwatora, który końcem XIX wieku przystąpił do prac restauracyjnych nie tylko w krośnieńskiej farze, ale także w kościele franciszkanów i w drewnianym kościele św. Wojciecha. T. Stryjeński przeprowadził regotyzacjęrestaurowanych świątyń. Cennym źródłem wiedzy o architektonicznym kształcie kościoła Świętej Trójcy, przed zmianami wprowadzonymi przez Stryjeńskiego, są rysunki Wiktora Sikorskiego (1863-1926), budowniczego krośnieńskiego.

Dr Łopatkiewicz podkreślił też zasługi Stanisława Tomkowicza, konserwatora zabytków, historyka sztuki, w badanie oraz inwentaryzowanie kościoła Świętej Trójcy w Krośnie. Tomkowicz wielokrotnie odwiedzał krośnieńską farę, sporządzał szkice, na których utrwalał rozplanowanie wnętrz kościelnych, umiejscowienie wszystkich nagrobków, epitafiów oraz zabytków kommemoratywnych w nawie i kaplicach. Wykonywał też fotografie zabytków we wnętrzu kościoła.

Rysunki krośnieńskiej fary sporządzali uczniowie krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych - m.in. Władysław Maślakiewicz i Stefan Matejko - podczas wycieczki naukowo-artystycznej, zorganizowanej w 1890 roku przez prof. Władysława Łuszczkiewicza.

Kościół Świętej Trójcy był tematem prac krośnieńskich malarzy: Aleksandra Konstantego Gryglewskiego (np. olejny obraz „Kaplica śś. Piotra i Pawła w farze krośnieńskiej”) i Seweryna Bieszczada (akwarele, które prezentują Krosno i kościół farny w widoku od północnego i południowego zachodu oraz od południa).

Artykuł dra Tadeusza Łopatkiewicza „Dziewiętnastowieczna ikonografia kościoła Świętej Trójcy w Krośnie” zamieszczony został w zbiorze pod redakcją Piotra Łopatkiewicza „Kościół parafialny Świętej Trójcy w Krośnie w panoramie dziejów miasta” (materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w 2012 roku - w 500. rocznicę konsekracji świątyni).

Kalendarz wydarzeń

Maj 2024
P W Ś C P S N
29 30 1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31 1 2
Początek strony