25 października 2013 r. w Czytelni Głównej Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej odbył się wykład mgra Zdzisława Gila zatytułowany „Problemy konserwatorskie dzwonnicy Kościoła Farnego pw. Trójcy Świętej w Krośnie”. W Saloniku Artystycznym można było obejrzeć ekspozycję fotografii obrazujących przebieg prac konserwatorskich.
W spotkaniu, zorganizowanym przez Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krośnieńskiej w Krośnie, uczestniczyli: Piotr Przytocki, Prezydent Miasta Krosna, Stanisław Słyś, Przewodniczący Rady Miasta Krosna, Ewa Lorentz, konserwator zabytków oraz Zbigniew Ungeheuer, Prezes Stowarzyszenia Portius.
Podczas wykładu Zdzisław Gil przedstawił efekty prac zabezpieczająco-konserwatorskich przy krośnieńskiej barokowej dzwonnicy.
W trakcie robót, prowadzonych od grudnia 2011 r. do czerwca 2012 r., przeprowadzono konserwację wątków kamienno-ceglanych we wnętrzu dzwonnicy. Zrealizowano też prace konserwatorskie m.in. przy drewnianej konstrukcji dachu i kopuły. Ważnym zadaniem konserwatorskim było oczyszczenie trzech zabytkowych dzwonów - Urbana, Jana i Mariana - i ich kolorystyczno-chemiczne scalenie, tak aby stanowiły całość estetyczną. W trakcie prac wymieniono także stalowe serca dzwonów, udoskonalono mechanizm ich uruchomiania oraz w ośmiu punktach stalowej konstrukcji zamontowano podkłady wibroizolacyjne.
W czasie spotkania w Krośnieńskiej Bibliotece wystąpił też Zbigniew Ungeheuer, Prezes Stowarzyszenia Portius w Krośnie. Przedstawił postać i dokonania Roberta Wojciecha Portiusa, szkockiego imigranta, kupca, który w XVII wieku pojawił się w Krośnie i handlując winem sprowadzanym z Węgier, szybko zdobył spory majątek. Na uwagę zasługuje działalność fundatorska Portiusa, który był pomysłodawcą wielu prac w kościele farnym w Krośnie. Ufundował również dzwonnicę farną.
Nowe informacje na temat Roberta Wojciecha Portiusa podała Ewa Lorentz. Dotarła do dwóch siedemnastowiecznych cennych dokumentów, w których pojawia się postać Portiusa. Pierwszy tekst to mowa pogrzebowa wygłoszona podczas pochówku w 1661 r. przez rektora Kolegium Jezuickiego w Krośnie; drugi – to wiersz Wacława Potockiego zatytułowany „Włoch w Polsce”.
Zdzisław Gil, ur. w 1948 r. w Wolbromiu. Ukończył Państwowe Liceum Technik Plastycznych w Kielcach (1967), Wydział Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (1972) oraz Podyplomowe Studium Konserwacji Zabytków na Politechnice Krakowskiej (1981). W latach 1975-1990 pracował na stanowisku wojewódzkiego konserwatora zabytków Urzędu Wojewódzkiego w Krośnie, obecnie pracuje w Muzeum Podkarpackim w Krośnie. Jest autorem wielu publikacji o zabytkach architektury i sztuki regionu, m.in. „Dwory i dworki z krośnieńskiego” (1995), „Powiat brzozowski” (2000), „Z dziejów odrzykońskiego zamku Kamieniec” (2003).
W tym roku ukazał się bogato ilustrowany album autorstwa Zdzisława Gila zatytułowany „Dzwonnica Kościoła Farnego Bazyliki Mniejszej pw. Trójcy Świętej w Krośnie”, wydany przez Krośnieńską Oficynę Wydawniczą. W książce przedstawione zostały dzieje zabytkowej dzwonnicy, szczegółowo omówiono też ostatnie prace konserwatorskie. Osobny fragment poświęcony został trzem krośnieńskim dzwonom: Janowi, Urbanowi i Marianowi. W rozdziale „Dzwonnica wraz z dzwonami w literaturze, sztuce i fotografii”, autor omawia bogatą ikonografię krośnieńskiej wieży-dzwonnicy, zamieszcza też utwory literackie (m.in. wiersz „Powroty” Wacława Turka i legendę Jana Tulika „Krośnieńskie dzwony”). Książkę Zdzisława Gila zakupić można było podczas spotkania w Bibliotece, jest także do nabycia u wydawcy, w Krośnieńskiej Oficynie Wydawniczej - http://www.kow.net.pl/.
