Marcowa wystawa A w sercu - ciągle maj! została poświęcona historii kabaretu w Polsce. Inspiracją do jej zorganizowania stała się 100. rocznica urodzin satyryka i humorysty Jeremiego Przybory, współtwórcy Kabaretu Starszych Panów.
Kabaret jako nowa forma sztuki zrodził się na przełomie XIX i XX wieku w podrzędnych knajpach Montmartre’u, Berlina, Monachium. Jest to kameralne widowisko satyryczno-humorystyczne wykonywane przez nieliczną grupę artystów. Na jego program składają się drobne utwory sceniczne, skecze, kuplety, recytacja, piosenki, popisy, łączone w całość przez prowadzącego konferansjera. Programy kabaretowe często podejmują aktualne tematy polityczno-społeczne, przedstawione w postaci parodii czy karykatury.
„Istny szał kabaretowy” to najkrótsza charakterystyka Tadeusza Boya-Żeleńskiego, polskiego życia artystycznego pierwszych dekad ubiegłego wieku. Najbliższy kabaretom Europy Zachodniej był krakowski Zielony Balonik, który działał w Cukierni Lwowskiej J. A. Michalika.
Kabarety gromadziły, zarówno wśród wykonawców, jak i stałych bywalców, wybitnych artystów, dla których scenki kabaretowe stwarzały okazje do eksperymentów artystycznych. „Królem kabareciarzy” nazywano Juliana Tuwima, autora wielu tekstów pisanych dla kabaretów, które lekceważył, bawił się w nich słowem i nie traktował poważnie. Przez całe życie był związany ze scenami rozrywkowymi.
Z czasem kabaret zatracił charakter improwizacji, stał się rodzajem składanego widowiska rozrywkowego z udziałem zawodowych aktorów, tancerzy, śpiewaków. Powstawały tzw. kabarety literackie, które cechował wysoki poziom artystyczny (Momus, Qui Pro Quo).
Współpracowali z nimi wybitni autorzy (Hemar, Słonimski, Tuwim, Jurandot) oraz wykonawcy (L. Halama, H. Ordonówna, Z. Pogorzelska, E. Bodo, M. Zimińska, A. Dymsza)
Po II wojnie światowej nastąpiło dalsze zróżnicowanie form kabaretu. Cechy kabaretu literackiego przejęły teatrzyki kabaretowe w Krakowie (np. Siedem Kotów), Łodzi (Syrena), Warszawie (Buffo, Szpak, Wagabunda), Wrocławiu oraz kabarety aktorskie (Koń, Owca, Dudek, Pod Egidą). Kabaret stał się popularny też w studenckim ruchu teatralnym ze względu na spontaniczny sposób wypowiedzi (Bim-Bom, Studencki Teatr Satyryków, Piwnica pod Baranami). Szczególną popularnością cieszył się telewizyjny Kabaret Starszych Panów Jerzego Wasowskiego i Jeremiego Przybory. Te małe magiczne utwory stanowią trwały dorobek polskiej kultury, kształtowały i kształtują dobry smak - tak o tekstach J. Przybory wyrażał się Wojciech Młynarski.
Obecnie kabarety w Polsce przestały być polityczne, aluzyjne, nie ma w nich dawnej finezji, literackiego sznytu, metafory. Stały się w większości trywialną rozrywką, częścią ludowego (i telewizyjnego) festynu, daleko im do dawnych kabaretów, w których widz nie tylko znalazł rozrywkę na wysokim poziomie, ale mógł cieszyć się świetnym wykonawstwem tekstów. Dlatego może warto sięgnąć po teksty „klasyków kabaretu”, które są w zbiorach krośnieńskiej biblioteki i przekonać się, co znaczy dobry smak i kunszt artystyczny.
Zainteresowanych zapraszamy do obejrzenia wystawy w Wypożyczalni Głównej KBP.
Poprawiono: wtorek, 03, marzec 2015 13:36
