W tym roku obchodzimy 70. rocznicę powstania warszawskiego, które 2 października 1944 r. upadło wraz z kapitulacją Warszawy. Tym wydarzeniom poświęcona została wystawa „Życie na stos”, zorganizowana w Wypożyczalni Głównej KBP.
Decyzja o wybuchu powstania została podjęta przez dowódcę Armii Krajowej gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora”. Na jego rozkaz 1 sierpnia 1944 r. o godz. 17:00 oddziały Okręgu Warszawskiego AK pod wodzą pułkownika Antoniego Chruściela „Montera” wystąpiły zbrojnie przeciw jednostkom niemieckim, które mając przewagę w uzbrojeniu, stawiły znaczny opór. Powstańcom udało się opanować tylko niektóre dzielnice Warszawy. Wsparła ich masowo ludność cywilna, która budowała barykady, a następnie organizowała zaplecze dla wojska i samoobrony. Po kilku dniach wojska niemieckie otrzymały znaczne posiłki i przystąpiły do ataku na wybrane pozycje powstańcze. Powstańcy zostali okrążeni. Mimo zaciekłego oporu, nie mając zapasów amunicji, utracili Ochotę i Wolę, gdzie hitlerowcy dokonali masakry ludności cywilnej. Próbowano przyjść z pomocą powstańcom przez lotnicze zrzuty broni i amunicji. Samoloty startujące z baz we Włoszech były jednak często zestrzeliwane.
Następnie Niemcy przypuścili szturm na stare Miasto i odcięli je od Śródmieścia. W obronie Starówki wielkie bohaterstwo wykazały wywodzące się z Szarych Szeregów bataliony „Zośka” i „Parasol”. Po zajęciu Starego Miasta Niemcy wymordowali w szpitalach powstańczych rannych razem z personelem medycznym. Mieszkańców, którzy przeżyli bombardowania, wysiedlili do obozu w Pruszkowie. Powstańcy bronili się jeszcze w Śródmieściu, na Żoliborzu i Mokotowie. Niemcy postanowili odciąć ich od Wisły, do której wreszcie zbliżały się oddziały Armii Czerwonej i 1 Armia Wojska Polskiego, których uderzenie opóźnił rozkaz Stalina. Oddziały polskie, mimo znacznych strat, w połowie września przeprawiły się przez Wisłę i utworzyły przyczółki na Czerniakowie, Powiślu i Żoliborzu. Nie zdołano ich jednak utrzymać.
2 października 1944 r. powstanie upadło. Akt kapitulacji zapewnił powstańcom prawa kombatantów; ok. 12 tys. z nich zostało osadzonych w obozach jenieckich. Resztę ludności stolicy (ok. 500 tys.) wysiedlono, z tego kilkadziesiąt tysięcy osadzono w obozach koncentracyjnych. Podczas 63 dni walki Polacy ponieśli ogromne straty (ok. 18 tys. zabitych i zaginionych żołnierzy oraz 150-200 tys. ofiar ludności cywilnej). Znaczna część miasta legła w gruzach, a w akcie zemsty Niemcy przystąpili do dalszego wyburzania.
Wystawę, do obejrzenia której zapraszamy, można oglądać w październiku w budynku przy ul Wojska Polskiego 41. Być może zachęci ona do sięgnięcia po bogatą literaturę na temat powstania, znajdującą się w zbiorach biblioteki.
Poprawiono: piątek, 03, październik 2014 00:00
