„Polskie konstytucje” to tytuł majowej wystawy, zorganizowanej w Wypożyczalni Głównej Biblioteki.
Dwieście dwadzieścia lat temu Sejm, który przeszedł do historii pod nazwą Wielkiego albo Czteroletniego, uchwalił pierwszą w Europie ustawę zasadniczą, nazwaną Ustawą Rządową. Terminem tym określano wówczas normy prawne regulujące zasadnicze kwestie ustrojowo-organizacyjne państwa i prawa oraz obowiązki jego mieszkańców.
Drugi rozbiór Polski spowodował unieważnienie Konstytucji 3 Maja.
Dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, Sejm Ustawodawczy uchwalił tzw. Małą Konstytucję (20 lutego 1919 r.), ustalającą tymczasowe przepisy i zasady ustrojowe odrodzonego państwa. Na jej podstawie państwo polskie przyjmowało ustrój republiki parlamentarno-demokratycznej.
W dwa lata później została uchwalona Konstytucja Marcowa, która wprowadzała przewagę władzy ustawodawczej nad wykonawczą i ustalała podział administracyjny państwa na województwa, powiaty i gminy.
W 1935 roku zastąpiona została nowa ustawą - Konstytucją Kwietniową.
Ta, w przeciwieństwie do swej poprzedniczki, na pierwszy plan wysuwała nie naród, lecz państwo, które „jest wspólnym dobrem wszystkich obywateli”, natomiast prezydent sprawował „jednolitą i niepodzielną władzę państwową”.
Nowy ustrój państwowy, po drugiej wojnie światowej, wymusił kolejną zmianę w ustawie zasadniczej. Prace nad nową konstytucją rozpoczęły się w 1949 roku. Projekt ustawy był konsultowany ze Stalinem, który wnosił poprawki. Konstytucję PRL uchwalono 22 lipca 1952 r. Znosiła ona podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą i wprowadzała zasadę jednolitości władzy państwowej. Stwierdzano, że PRL jest „państwem demokracji ludowej”, w którym funkcję suwerena pełni „lud pracujący wsi i miast”.
Po obradach Okrągłego Stołu wprowadzono do tej konstytucji zmiany. Przywrócono nazwę Rzeczpospolita Polska, przedwojenne godło państwa (z 1919 r.), anulowano zapisy ideologiczne.
Uchwalona w 1992 r. tzw. Mała Konstytucja uchyliła konstytucję PRL w zakresie władzy ustawodawczej, wykonawczej i samorządu terytorialnego, pozostawiając w mocy część przepisów dotyczących m. in. sądownictwa i praw obywatelskich. Te ostatnie zmieniła dopiero Konstytucja z 2 czerwca 1997 roku.
Wystawę, do obejrzenia której zapraszamy nie tylko interesujących się historią, można oglądać przez cały miesiąc w Wypożyczalni Głównej przy ul. Wojska Polskiego 41.
