Syberyjskie reminiscencje

„Czy warto czytać lub pisać tak grubą książkę o Jakutach, narodzie tak małym i dalekim? W drobnej kropli rosy wszechświat się czasami odbija.”

(W. Sieroszewski)

Odległa azjatycka kraina położona między Uralem, Oceanem Arktycznym, działem wód zlewisk Oceanu Arktycznego i Spokojnego a stepami Kazachstanu i Mongolii. Wieczna zmarzlina tundry, nieprzebyta tajga, ekstremalnie nieprzyjazny klimat, wielkie rzeki zamarznięte zimą, a latem toczące swe kapryśne wody ku Oceanowi Lodowatemu. I jeszcze nazwa, tak stara, że trudno jednoznacznie wyjaśnić jej pierwotne znaczenie - Syberia.

W naszej świadomości ten obraz naznaczony jest złowrogim cieniem martyrologii wielu pokoleń Polaków. Znamy Syberię jako miejsce zsyłek uczestników narodowych powstań, masowych przesiedleń, łagrów... A przecież te rozległe obszary, zamieszkiwane od wieków przez ludność żyjącą w harmonii z dziką, nieprzyjazną naturą, nie zawsze były „nieludzką ziemią”.

Dobrowolna emigracja zarobkowa przedstawicieli wielu polskich środowisk i grup zawodowych sprawiła, że pod koniec XIX wieku gubernia irkucka nazywana była „Nową Polską”, a dziś co trzeci Sybirak przyznaje się do polskich przodków. Umyka też naszej pamięci wkład polskich zesłańców politycznych w poznanie rozległych ziem za Uralem. Syberia była dla nich nie tylko miejscem zesłania i katorgi, ale też krainą o fascynującej przyrodzie. „Właśnie Polacy, bardzo sprawni wszędzie poza swoim krajem, jeżeli przymusowo czy dobrowolnie znaleźli się w Rosji, działali tam jako cywilizatorzy” (Miłosz Cz., Rodzinna Europa, Warszawa 1998). Spośród wielu z tych, którzy powędrowali na Syberię za karę, etapami, w kajdanach i łańcuchach, lub też z własnej woli i chęci, potrafimy wymienić nielicznych: Aleksandra Piotra Czekanowskiego, Jana Czerskiego, Benedykta Tadeusza Nałęcz Dybowskiego...

Losy Polaków, zwłaszcza w kontekście naszych doświadczeń historycznych, wciąż wzbudzają żywe emocje i poruszają serca. Już czas podjąć próbę zracjonalizowania swojego stosunku do tych zagadnień i odwołać się do doświadczeń znawców problematyki syberyjskiej. Warto sięgnąć po książki Jacka Pałkiewicza (Syberia. Wyprawa na biegun zimna, Poznań 2007), Romualda Koperskiego (Pojedynek z Syberią, Gdańsk 2011, Przez Syberię na gapę, Gdańsk 2011, Syberia. Zimowa odyseja, Gdańsk 2011) czy Jacka Hugo-Badera, niedawnego Gościa Biblioteki (Dzienniki kołymskie, Wołowiec 2011). Nazwiska autorów są najlepszą gwarancją, że czas poświęcony na lekturę nie będzie stracony.

Rozpoczął się już sezon urlopowy, dlatego na najbliższe spotkanie Literackiego Forum Dyskusyjnego zapraszamy 20 września br., jak zwykle w czwartek o godz. 17:00 do Saloniku Artystycznego Biblioteki. Temat dyskusji: Przyroda w literaturze.

Kalendarz wydarzeń

Marzec 2024
P W Ś C P S N
26 27 28 29 1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31
Początek strony